Witte of rode wijn: wat zijn de verschillen
Witte en rode wijn behoren tot de meest bekende wijnsoorten wereldwijd. Hoewel ze vaak in één adem worden genoemd, verschillen ze op meerdere fundamentele punten van elkaar. Deze verschillen zitten niet alleen in kleur, maar ook in de gebruikte druivenrassen, productiemethoden, smaken, serveertemperaturen en mogelijkheden tot rijping. In dit artikel lees je wat deze verschillen precies zijn.
1. Kleur: meer dan alleen het schilletje
De kleur van wijn is het meest zichtbare verschil tussen wit en rood. Rode wijn dankt zijn kleur aan de schillen van blauwe druiven. In het productieproces van rode wijn worden de schillen, pitten en soms ook de steeltjes van de druif mee vergist met het sap. Tijdens dit proces komen kleurstoffen (anthocyanen), tannines en andere stoffen uit de schillen in de wijn terecht.
Bij witte wijn gebeurt dit niet. De schillen worden snel na het kneuzen of persen van de druiven verwijderd. Zo blijft de kleur licht. Voor witte wijn worden meestal witte (groene) druiven gebruikt, maar het is technisch gezien ook mogelijk om witte wijn te maken van blauwe druiven – zolang de schillen maar niet mee vergisten. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan bij “blanc de noirs” champagne.
2. Druivenrassen
Witte en rode wijn worden gemaakt van verschillende druivenrassen. Enkele veelgebruikte rassen voor witte wijn zijn:
- Chardonnay
- Sauvignon Blanc
- Riesling
- Pinot Grigio
Voor rode wijn zijn dit onder andere:
- Cabernet Sauvignon
- Merlot
- Pinot Noir
- Syrah/Shiraz
Elk druivenras heeft zijn eigen aroma’s, zuurgraad, suikergehalte en potentieel alcoholpercentage. De keuze van de druif bepaalt voor een groot deel het karakter van de uiteindelijke wijn.
3. Productieproces
Het productieproces van witte en rode wijn verschilt voornamelijk in de vergistingsfase.
Witte wijn:
- Druiven worden direct geperst na de oogst.
- Alleen het druivensap (zonder schillen) gaat in de vergisting.
- Vergisting vindt meestal plaats bij lage temperatuur om fruitige aroma’s te behouden.
- De wijn rijpt kort of helemaal niet op hout, vaak op roestvrijstaal.
Rode wijn:
- De hele druif, inclusief schil, gaat in de vergistingstank.
- Tijdens de vergisting worden de schillen omhooggeduwd door koolstofdioxide. Deze worden meerdere keren per dag ondergedompeld om extra kleur en smaak te onttrekken.
- Vergisting vindt plaats bij een hogere temperatuur dan bij wit.
- Rode wijn rijpt vaak langer, regelmatig op eikenhouten vaten, wat extra aroma’s en structuur geeft.
Er bestaat ook roséwijn, die qua productie tussen wit en rood in zit: de schillen van blauwe druiven worden slechts kort mee vergist.
4. Tannines en structuur
Een belangrijk verschil tussen wit en rood is de aanwezigheid van tannines. Tannines zijn natuurlijke stoffen in de schil, pitten en steeltjes van druiven. Ze zorgen voor structuur, stevigheid en een licht wrang mondgevoel in rode wijn. Tannines hebben ook een conserverende werking, waardoor veel rode wijnen geschikt zijn om te rijpen.
Witte wijn bevat nauwelijks tannines, omdat de schillen meestal direct worden verwijderd. De structuur van witte wijn wordt daarom voornamelijk bepaald door de zuurgraad in plaats van door tannines.
5. Smaakprofiel
De smaak van witte wijn is vaak frisser, lichter en meer gericht op citrus-, appel-, perzik- of bloemige aroma’s. Ook minerale tonen zijn niet ongewoon, zeker bij bijvoorbeeld Riesling of Chablis (Chardonnay).
Rode wijn heeft over het algemeen diepere, vollere smaken. Denk aan zwarte bessen, kersen, pruimen, chocolade, kruiden of tabak. Door de rijping op hout kunnen er vanille- en toastaroma’s ontstaan. Ook de aanwezigheid van tannines geeft een droge, stroevere sensatie dan bij witte wijn.
6. Serveertemperatuur
De serveertemperatuur is een ander belangrijk verschil:
- Witte wijn: 8–12 °C
Licht gekoeld, afhankelijk van het type wijn. Frisse, droge wijnen zoals Sauvignon Blanc mogen wat kouder worden geserveerd dan vollere Chardonnays. - Rode wijn: 14–18 °C
Kamertemperatuur is vaak te warm. Een lichte rode wijn zoals Pinot Noir komt beter tot zijn recht bij 14–16 °C, een zware Bordeaux bij 16–18 °C.
Het serveren op de juiste temperatuur zorgt ervoor dat de aroma’s en balans van de wijn optimaal tot hun recht komen.
7. Bewaarpotentieel
Over het algemeen hebben rode wijnen een groter bewaarpotentieel dan witte wijnen. Dat komt door de aanwezigheid van tannines en (soms) hogere alcoholpercentages. Sommige rode wijnen kunnen tientallen jaren rijpen en zich blijven ontwikkelen in de fles.
Witte wijnen worden meestal binnen enkele jaren na botteling gedronken, maar er zijn uitzonderingen. Riesling, witte Bourgogne (Chardonnay) en sommige Chenin Blancs kunnen verrassend goed verouderen dankzij hun hoge zuurgraad.
8. Spijscombinaties
Traditioneel wordt gezegd: “wit bij vis, rood bij vlees”. Hoewel dit een goede richtlijn is, zijn de mogelijkheden veel ruimer. Enkele voorbeelden:
- Witte wijn past goed bij: vis, schaal- en schelpdieren, wit vlees, frisse salades, zachte kazen.
- Rode wijn past goed bij: rood vlees, wild, stoofgerechten, harde kazen.
Let bij het kiezen van wijn bij eten vooral op het gewicht van het gerecht (licht of zwaar) en de zuren of sauzen die gebruikt zijn.
9. Alcoholpercentage
Witte wijn heeft vaak een iets lager alcoholpercentage dan rode wijn, al is dit sterk afhankelijk van druivenras, regio en klimaat. In koelere wijnstreken (zoals Duitsland of de Loire) zie je vaker witte wijnen van 11–12%. Rode wijnen uit warme gebieden (zoals Spanje of Zuid-Italië) kunnen gemakkelijk 14,5% of meer bevatten.
Conclusie
Het verschil tussen witte en rode wijn gaat verder dan alleen kleur. Het zit in de druiven, de schillen, de vergisting, de structuur, de smaken en de mogelijkheden tot rijping. Beide soorten hebben hun eigen karakter en toepassingen. Welke beter is, hangt volledig af van het moment, het gerecht en persoonlijke voorkeur.
Wie zich bewust is van deze verschillen, zal merken dat het kiezen en waarderen van wijn een stuk makkelijker én interessanter wordt.
